ارزیابی تاثیر برخی سازه های محیطی بر وقوع تعادل منفی انرژی در گاوهای شیری ایران با استفاده از یک مدل خطی تعمیم یافته لجستیک

سابقه وهدف: در گاوهایی با ظرفیت ژنتیکی بالا، میزان خوراک مصرفی قبل از زایمان کاهش می یابد که در پی آن، تعادل منفی انرژی رخ می دهد. تعادل منفی انرژی، بخشی از فیزیولوژی طبیعی گاوها در اوایل دوره ی شیردهی است. با این حال، وقوع این پدیده، اثرات منفی شدیدی بر تولید و سلامت گاوهای شیری می گذارد. هدف از این تحقیق، برآورد اثر برخی از عوامل مؤثر بر وقوع تعادل منفی انرژی در گاوهای شیری ایران می بوده است. مواد و روش ها: تعداد 784532 رکورد روز آزمون متعلق به 93259 رأس گاو شیری شکم اول در 660 گله که طی سال های 1382 الی 1392 زایش داشتند، مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی احتمال وقوع تعادل منفی انرژی، یک مدل خطی تعمیم یافته لجستیک به کمک رویهglimmix نرم افزار آماری sas بر داده ها برازش داده شد. در مدل مزبور، اثر سازه های استان (10 استان)، گامه ی شیردهی (10 ماه)، فصل تولید، سن در هنگام نخستین زایش (دو گروه 1- کمتر یا مساوی 25 ماه 2- بیشتر از 25 ماه)، نوع اسپرم پدر حیوان (سه گروه 1- اسپرم ایرانی 2- اسپرم کانادایی 3- اسپرم آمریکایی)، سال زایش (1392-1382)، شمار سلول های بدنی در شیر روزانه (دو گروه 1- کمتر یا مساوی 200 هزار در میلی لیتر 2- بیشتر از 200 هزار در میلی لیتر)، نوع ژنوتیپ گاو (دو گروه 1- زینه یا آمیخته ارتقاء یافته به-سمت اصیل 2- اصیل هلشتاین)، مقدار شیر روز آزمون (به عنوان متغیر کمکی)، تنوع درون گله ای برای تولید شیر (دو گروه 1- تنوع بالا 2- تنوع پائین)، و همچنین اثر متقابل بین گامه ی شیردهی و فصل تولید، قرار داده شدند. با استفاده از رکوردهای روز آزمون درصد چربی و درصد پروتئین شیر در هر ماه شیردهی (و به دلیل در دسترس بودن آن ها تحت شرایط عملیاتی در گاوداری ها) و نقطه ی آستانه ای 12/0 ، متغیر وابسته به صورت دوتایی (کد صفر برای عدم وقوع و کد یک برای وقوع تعادل منفی انرژی) تعریف گردید. یافته ها: همه ی سازه های گنجانده شده در مدل، به جز سن در هنگام اولین زایش، اثر معنی داری از لحاظ آماری بر وقوع تعادل منفی انرژی داشتند (0001/0p نتیجه گیری: استفاده بیشتر از اسپرم های آمریکایی (همراه با برآورده شدن احتیاجات غذایی گاوهای پرتولید)، مدیریت متناسب با احتیاجات دام در فصل زمستان، استفاده بهینه از گاوهای زینه در طرح های اصلاح نژادی، توجه بیشتر به گاوهای تازه زا، یکنواختی تولید شیر گاوها در گله و همچنین بهبود وضعیت بهداشت و سلامت دام از جمله توصیه هایی است که می توانند برای کاهش وقوع تعادل منفی انرژی، مفید واقع گردند.